10 października 2012 r. odbyło się kolejne spotkanie zgierskiego Klubu Historycznego im. gen. Stefana Grota-Roweckiego. Wykład „Metody pracy cenzury w PRL” wygłosił dr hab. Zbigniew Romek z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. W spotkaniu wzięło udział ok. 45 osób, w tym młodzież ze Zgierskiego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II.
We wstępie prelegent przedstawił ogólne informacje o cenzurze w Polsce, w tym o cenzurze w okresie II RP. Następnie omówił genezę cenzury w PRL, powstałej w 1944 początkowo jako Centralne Biuro Kontroli Prasy, a potem Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. W początkowym okresie GUKPPiW znajdował się pod kuratelą pracowników Gławlitu – sowieckiej cenzury. Akty prawne dotyczące cenzury były celowo niejednoznacznie sformułowane, co dawało cenzurze możliwość dowolnej interpretacji. Dopiero w 1981 nowa ustawa o GUKPPiW dawała możliwość zamieszczania w druku ingerencji cenzorskich.
Dr hab. Romek zwrócił też uwagę na to, że cenzura działała w systemie tzw. „delegowania uprawnień” – tzn. cenzury dokonywali nie tylko cenzorzy, ale też twórcy, wydawnictwa itd. którzy nie dopuszczali treści, o których wiadomo było, że zostaną przez cenzurę zatrzymane. Dlatego cenzura w PRL nie była liczna – najwięcej cenzorów zatrudniała w 1946 – 383. Później liczba ta wynosiła ok. 350 osób. Cenzura ingerowała w okresie PRL w około 15 % treści.
Wykładowca na zakończenie wykładu poruszył kwestię pracowników cenzury. GUKPPiW poszukiwał ludzi wykształconych i inteligentnych. Nie zawsze udawało się takich znaleźć. Cenzorzy na szkoleniach poznawali prawdę historyczną oraz realną sytuację polityczną. Pracownicy GUKPPiW mieli być czujni, ale nie nadgorliwi oraz rozróżniać krytykę twórczą oraz nihilistyczną. Wykładowca przeprowadził też dla uczestników spotkania ćwiczenie „Wyobraź sobie, że jesteś cenzorem”.
Spotkanie zakończyła ożywiona dyskusja z udziałem członków Klubu i gości. Padały pytania o cenzurę korespondencji, Tomasza Strzyżewskiego (cenzora, który uciekł do Szwecji z instrukcjami dla cenzorów), cenzurę podręczników oraz inne tematy. Przewodniczący Zarządu Klubu Jacek Klimczak podziękował za udział w spotkaniu oraz zaprosił na kolejne spotkanie 21 listopada, na którym prof. dr hab. Grzegorz Nowik wygłosi wykład „Jan Kowalewski – łodzianin, który zatrzymał bolszewicką Rosję”.
