W czwartek 14 listopada 2013 r. staraniem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi oraz Muzeum Miasta Zgierza odbyła się prezentacja publikacji Oddziału IPN w Łodzi pt. „Dziś za jednego Niemca śmierć poniesie 50 Polaków”. Materiały konferencji popularnonaukowej w Zgierzu, 20 III 2012 r. Publikacja dotyczy zbrodni popełnionej przez Niemców na 100 Polakach w Zgierzu 20 marca 1942 r.
Podczas spotkania swoje prelekcje wygłosili:
- dr hab. Janusz Wróbel (Biuro Badań Naukowych Oddziału IPN w Łodzi), Polskie i międzynarodowe echa zbrodni zgierskiej
- dr Olgierd Ławrynowicz (Wydział Filozoficzno-Historyczny Uniwersytetu Łódzkiego), Czas po egzekucji – z badań nad lokalizacją pochówków ofiar zbrodni zgierskiej w Lesie Lućmierskim
- Artur Ossowski (Biuro Edukacji Publicznej Oddziału IPN w Łodzi), Niemieckie akcje odwetowe po ucieczce sierż. Józefa Mierzyńskiego
W 2012 r. minęło siedemdziesiąt lat od egzekucji w Zgierzu, największej tego rodzaju publicznej masakry na ziemiach polskich włączonych jesienią 1939 r. w granice Rzeszy Niemieckiej. W odwet za zastrzelenie przez Józefa Mierzyńskiego, żołnierza polskiego Podziemia, dwóch funkcjonariuszy gestapo, Niemcy postanowili rozstrzelać na Placu Stodół stu Polaków. Przymusowymi świadkami egzekucji było kilka tysięcy sprowadzonych przemocą mieszkańców Zgierza i okolicznych miejscowości. W tym samym czasie, na obszarze okupacyjnej rejencji łódzkiej, niemiecka policja przeprowadzała masowe aresztowania oficerów i podoficerów rezerwy oraz osób podejrzewanych o działalność niepodległościową. Wiele z nich trafiło następnie do obozów koncentracyjnych.
Podczas konferencji popularnonaukowej, zorganizowanej 20 marca 2012 r. przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi, Muzeum Miasta Zgierza i Prezydent Zgierza Iwonę Małgorzatę Wieczorek, wygłoszono sześć referatów i zaprezentowano kilka biogramów ofiar egzekucji. Tom zawiera uzupełnione i poszerzone ich wersje oraz listę ofiar wraz z krótkimi notkami biograficznymi niektórych spośród nich.
Referaty opisują nie tylko przebieg tragicznych wydarzeń w marcu 1942 r. w Zgierzu i innych miejscowościach regionu łódzkiego, ale ukazują również ich związek z realizowaną od 1939 r. skrajnie represyjną polityką nazistowskich Niemiec wobec ludności polskiej w Kraju Warty. Nowymi wątkami, nie podejmowanymi dotąd szerzej w literaturze przedmiotu, są: reakcja Polskiego Państwa Podziemnego i władz Rzeczypospolitej na zbrodnię zgierską oraz sprawa lokalizacji miejsca pochówku ofiar egzekucji.
